Güneş hayatın kaynağı olsa da, güneş ışınlarının deri kanserleri ve deri yaşlanmasındaki rolü iyi bilinmektedir. Güneş ışınları zaman içerisinde deride incelme, kuruluk, lekelenme, kırışıklık, sarkma, kılcal damarlarda artış ve gözeneklerde belirginleşme gibi birçok yaşlanma belirtisine neden olur. Ayrıca çeşitli alerjik döküntülere neden olabilir. Ancak hiç kuşkusuz en büyük risk cilt kanserlerine neden olabilmesidir. Dünyada en sık görülen ve maalesef en hızlı artış gösteren kanser türü cilt kanserleridir. Cilt kanserleri son 50 yılda ozon tabakasının da incelmesi, güneşten korunma bilincinin olmaması ve bronzlaşma arzusunun artması sonucu büyük oranda artmıştır.
Güneş ışınları başlıca ultraviole (UV), görünür ışık ve kızılötesi ışınları olmak üzere 3 gruba ayrılır. Ancak vücuttaki etkilerden büyük oranda sorumlu olan UV ışınlarıdır. Yeryüzüne ulaşan UV radyasyonunun %95’i uzun dalga boyundaki UVA (320-400nm) ışınları iken, %5’i kısa dalga boyundaki UVB (290-320) ışınlarıdır. Genel olarak UVA ışınları yaşlanma ve leke gelişiminde rol oynarken, UVB ışınları güneş yanığından sorumludur. Deri kanseri gelişiminde ise başlıca UVB ışınları olmak üzere hem UVA hem de UVB ışınları rol oynamaktadır. Ancak son yıllarda görünür ışıkların ve kızılötesi ışınların da leke gelişimi ve deri yaşlanmasında rol oynadığı gösterilmiştir.
Günümüzde çok çeşitli güneşten koruyucu ürün mevcuttur. Kabaca fiziksel ve kimyasal filtrelerin kullanılması yoluyla geliştirilen güneşten koruyucular, filtrelerin özelliklerine göre UVA ve/veya UVB koruması sağlarlar. Ancak fiziksel filtreler UVA ve UVB korumasına ek olarak görünür ışık ve kızılötesi ışınlara karşı da koruyucu fonksiyona sahiptir. Dolayısıyla günümüzde fiziksel filtre içeren kombine ürünlerin güneş ışınlarından korunmada daha geniş spektrumlu olduğunu söyleyebiliriz.
Güneş ışınlarından korunmada önemli olan noktaları özetlemek gerekirse;
- Yaz aylarında güneş ışınlarının en dik geldiği 11:00-15:00 arası olabildiğince güneşe çıkmamaya özen gösterin.
- Güneşe çıkarken açık renk ve sık dokunmuş giysiler giyin, geniş kenarlı şapka takın ve güneş gözlüğü kullanmayı ihmal etmeyin.
- En az 30 koruma faktörü içeren ve dermatolojik olarak test edilmiş, hem UVA hem de UVB koruması sağlayan bir güneşten koruyucu tercih edin! Deri tipiniz çok açık, sarışın veya kızıl iseniz 50 koruma faktörü içeren bir ürün tercih etmenizde fayda var. Lekeli bir cilde sahipseniz fiziksel filtre de içeren kombine ürünleri tercih edin.
- Eşlik eden cilt hastalığınız varsa daha spesifik ürünler kullanın! Örneğin akneli cilde kuru ciltler için geliştirilmiş güneşten koruyucu sürmek akne şiddetinin artmasına neden olur. Bu yüzden günümüzde her cilde uygun güneşten koruyucular geliştirilmiştir; kuru, karma, yağlı, hassas, fotoallerjik ve lekeli ciltler için spesifik güneşten koruyucular mevcuttur. Böylece güneşten korunurken aynı zamanda cildin yapısı da düzene girer.
- Güneşten koruyucunuzu dışarı çıkmadan en az 20 dk önce sürün! Makyaj yapmak istiyorsanız, güneşten koruyucunuzun üstüne yapabilirsiniz.
- Etkili bir güneşten korunma için uygulanan güneşten koruyucunun miktarı ve sıklığı da çok önemlidir. Güneşten korunmayla ilgili en sık yapılan hata; ürünlerin az miktarda ve yeterli sıklıkta kullanılmamasıdır. Ürünlerin doğru miktarda kullanımı ile ilgili günümüzde en kabul görmüş öneri Amerikan Dermatoloji Akademisi’nin çay kaşığı modelidir. Buna göre yüz-boyun bölgesine; 1, her bir kola; 1, gövde ön-arka yüze; 2, her bir bacağa; 2 çay kaşığı kadar güneşten koruyucu önerilmektedir.
- Etkili güneşten korunma için önemli olan bir diğer konu ise güneşten koruyucu kullanım sıklığıdır. Güneşten koruyucunuzu plajda 2 saatte bir, gündelik hayatta ise 4 saatte bir yenileyin. Suyla temas edildiğinde ise bu sürelere dikkat edilmeden tekrar güneşten koruyucunuzu sürün.
- Yüksek SPF değerlerine güvenerek güneşte kaldığınız süreyi uzatmayın.
- Gölge mekanları tercih edin! Ancak unutmayın ki gölgede olmanız sizi UV ışınlarından %50 oranında korur. Dolayısıyla gölgede bile olsanız güneşten koruyucu kullanmayı ihmal etmeyin.
- Hamile kişiler ve 6 aylıktan büyük bebekler için çinko oksit veya titanyum dioksit içeren, en az 30 koruma faktörü içeren fiziksel güneşten koruyucuları tercih edin.
- Güneşten koruyucunuzu sadece yaz aylarında değil, güneşe maruz kalan bölgelerinize tüm yıl boyunca kullanın.